Μια απόπειρα κριτικής αποτίμησης του Ιδρυτικού Συνεδρίου της Δημοκρατικής Αριστεράς
Το συνέδριο της Δημοκρατικής Αριστεράς μοιάζει σαν να τελείωσε πριν καν αρχίσει.
Όχι γιατί δεν συζητήθηκαν, έστω και στους διαδρόμους, κάποια θέματα. Όχι γιατί δεν υπήρξαν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ομιλίες, δίπλα στις γνωστές στρογγυλεμένες των αριστερών συνεδρίων. Ούτε γιατί δεν εκλέχτηκαν στην ηγεσία όσα νέα και αξιόλογα άτομα θα μπορούσαν.
Αλλά γιατί ακολούθησε την πεπατημένη.Για όσους υπήρξαν μέλη του Συνασπισμού, η εικόνα του συνεδρίου ήταν ένα πιστό αντίγραφο εκείνων του παλιού τους κόμματος. Ακόμα και οι "τάσεις" έκαναν την επανεμφάνισή τους με τις καμιά δεκαριά λίστες υποψηφίων που κυκλοφόρησαν.
Παράλληλοι μονόλογοι, συνόψιση και υποσχέσεις από τον πρόεδρο και μετά μάχη για την εξουσία. Τηλεαστέρες, συγγενείς και φίλοι, παλιές καραβάνες συνωστίζονται ξανά στις πρώτες θέσεις της πρώτης ΚΕ του νέου κόμματος, συρρικνωμένης στα πρότυπα του ΣΥΝ για να είναι "λειτουργική".
Από άποψη πολιτικής, πολλές διάσπαρτες ενδιαφέρουσες ιδέες αλλά καμιά σαφής αιχμή για το διαφορετικό - εκείνο που θα δικαιολογούσε την αυτόνομη συγκρότηση ενός καινούργιου ρεύματος στην αριστερά. Και μαζί, άρνηση να αποκτήσει η συλλογικότητα καθαρό οικολογικό χαρακτήρα ( η οικολογία παραμένει "τμήμα" ) και το χειρότερο, άρνηση δημοκρατικού και συμμετοχικού χαρακτήρα στην δομή της.
Γιατί τότε τόση φασαρία;
Η κριτική συμπόρευση στην αριστερά μοιάζει ακόμη κάτι άγνωστο στην χώρα μας. Τα "εργαστήρια του Νίκι" (Βέντολα) στην Ιταλία, φαντάζουν επιστημονική φαντασία στα καθ' ημάς. Η αμεσοδημοκρατική συμμετοχική, ανοιχτή συλλογικότητα δημιουργεί φοβία και ανασφάλεια.
Κάθε κόμμα, ορίζει με σαφήνεια την περίφραξή του, αφήνει απ' έξω την πολλή κριτική και τα άτομα με γνώσεις και απόψεις και γεμίζει τις καρέκλες με τους έμπιστους, τους κολλητούς, τους δικούς μας - κι ας είναι ακατάλληλοι, είναι όμως πιστοί!
Αυτή η παθογένεια, είναι βαθιά συντηρητική πολιτική επιλογή διαχρονικά, όλου του αριστερού πολιτικού προσωπικού (πλην εξαιρέσεων) από την εποχή του Λένιν μέχρι σήμερα. Με την διάλυση της 2ης Διεθνούς η συνύπαρξη των διαφορετικών ρευμάτων έλαβε τέλος - και μέχρι σήμερα δεν έγινε δυνατόν να αποκατασταθεί. Ακόμα και ο Συνασπισμός, που έδειχνε για ένα διάστημα ότι θα μπορούσε να περιλάβει όλη την Αριστερά, δεν τα κατάφερε - και σήμερα έχει γεμίσει γκρουπούσκουλα και ορφανά την επικράτεια.
Φαίνεται ότι οι "έμπειροι" προτιμούν πάντα και από θέση αρχής ένα χλωμό συνονθύλευμα φιλόδοξων επαγγελματιών της πολιτικής με κοινή συγκολλητική ύλη το μοίρασμα συντεχνιακής εξουσίας, παρά ένα ανοιχτό μελίσσι δημιουργικότητας και παραγωγής ιδεών και δράσεων - γιατί εκεί η θέση τους δεν είναι εξασφαλισμένη άρα μόνο πρόσκαιρα και κατ' ανάθεση και αξιολόγηση, επαγγελματική. Κι αυτοί θέλουν να ζήσουν από την Αριστερά, από την Οικολογία, από την πολιτική.
Έτσι η οριοθέτηση των χώρων τους είναι το πρώτο τους μέλημα. Όπως αφήνουν το σημάδι τους τα αρσενικά ζώα έτσι και αυτοί οριοθετούν το μαντρί τους. Σήμερα κοντεύουμε να έχουμε περισσότερα κόμματα από ...μέλη και ατελείωτο αριθμό αρχηγών.
Τι λοιπόν ήρθε να κάνει η Δημοκρατική Αριστερά μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον;
Μα να φέρει το καινούργιο! Αυτή ήταν η κοινή φιλοδοξία όσων συντάχθηκαν με το εγχείρημα.
Να δημιουργήσει έναν χώρο ανοιχτό σε ιδέες, ελκτικό για συμμετοχή, καλόπιστο στην προσφορά, δεκτικό σε αναστοχασμό και αναθεώρηση, ξένο σε αυτοματισμούς και δόγματα.
Να επιλύσει το χρόνιο πρόβλημα της αριστεράς με την οικολογία και την "ανάπτυξη".
Να ανοίξει εργαστήρια παραγωγής ιδεών και δράσεων και όχι να κλείσει κόσμο σε κομματικά γραφεία.
Και η βασική προϋπόθεση γι αυτό θα ήταν να παραμερίσει ο εγωϊσμός του παλιού, να ανοίξει και να υποδεχτεί ζεστά το καινούργιο, το πρόθυμο, το γεμάτο ενέργεια και ιδέες. Να διατυπωθεί με έργα και πράξεις η καθαρή πολιτική βούληση υποδοχής με κάθε τρόπο του νέου και η εξασφάλιση της ανεμπόδιστης λειτουργίας του από μηχανισμούς και ομάδες εξουσίας.
Τι έγινε όμως; Μάλλον το αντίθετο.
Αν κληθούμε να βαθμολογήσουμε το συνέδριο με τα παραπάνω κριτήρια, δυστυχώς τα αποτελέσματα δεν θα είναι θετικά - μάλλον μια χαμένη ευκαιρία θα περιγράψουν: Κάποιες καλές θέσεις σε ένα στρογγυλεμένο ακίνδυνο πλαίσιο και μια κομματική δομή τρίτης διεθνούς.
Πράγματα που κάλλιστα θα μπορούσαν να εκφράζονται και μέσα στον ΣΥΝ - μόνο που θα μειοψηφούσαν ίσως για κάποιο διάστημα στα κομματικά όργανα. Αλλά αυτό ήταν μόνο το πρόβλημα;
Η πολιτική "απεμπλοκή από τον ΣΥΡΙΖΑ", είναι λοιπόν γεγονός. Και τώρα τι ακολουθεί; Το "Εδώ ο καλός Συνασπισμός"; Μέχρι εκεί φτάνει η εμβέλεια της ανανεωτικής αριστεράς;
Ακούω συχνά την ερώτηση: "Μήπως ο Φ. Κουβέλης έκανε νέο κόμμα για να γίνει επιτέλους αρχηγός;"
Φυσικά η ερώτηση είναι ανόητη και προσβλητική. Όμως, αν δεν είναι σαφείς και ξεκάθαρα διακριτοί οι λόγοι του νέου εγχειρήματος και το καινούργιο που φέρνει στην πολύπαθη αριστερά, φοβάμαι ότι η παραπάνω ερώτηση θα είναι αυτή που θα μείνει στην ιστορία ως και η απάντηση. Αυτή και ο εγωϊσμός των "δημογερόντων" της αριστεράς...
Φαίνεται ότι το ρεύμα της Κριτικής Αριστεράς δεν μπορεί παρά να παραμείνει ανέστιο, οριζόντια διακομματικό και ελεύθερο από κομματικές ταυτίσεις. Όντας ελεύθερο από την φύση του και δημιουργικό δεν χωρά σε στενά πλαίσια και συγκεκριμένες διευθύνσεις. Όντας από την φύση του ανοιχτό δεν αντέχει τις τρικλοποδιές των οργανωμένων μηχανισμών. Μπορεί να δουλέψει καλύτερα σαν λόμπι, σαν δίκτυο, σαν ομάδες επιρροής που βρίσκονται παντού και όχι περιχαρακωμένο σε κάποιον δεσμευτικά κλειστό χώρο (με αυτήν την έννοια ίσως έχουν δίκιο και οι Οικολόγοι Πράσινοι που λειτουργούν περισσότερο σαν λόμπι της οικολογίας -που φιλοδοξεί να διαπερνά οριζόντια όλους τους πολιτικούς χώρους- παρά σαν κλασικό πολιτικό κόμμα).
Και φυσικά όταν μια πόρτα κλείνει μια άλλη ανοίγει...
του Γιώργου Παπασπυρόπουλου
Από την Αριστερή Στρουθοκάμηλο.
Όχι γιατί δεν συζητήθηκαν, έστω και στους διαδρόμους, κάποια θέματα. Όχι γιατί δεν υπήρξαν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ομιλίες, δίπλα στις γνωστές στρογγυλεμένες των αριστερών συνεδρίων. Ούτε γιατί δεν εκλέχτηκαν στην ηγεσία όσα νέα και αξιόλογα άτομα θα μπορούσαν.
Αλλά γιατί ακολούθησε την πεπατημένη.Για όσους υπήρξαν μέλη του Συνασπισμού, η εικόνα του συνεδρίου ήταν ένα πιστό αντίγραφο εκείνων του παλιού τους κόμματος. Ακόμα και οι "τάσεις" έκαναν την επανεμφάνισή τους με τις καμιά δεκαριά λίστες υποψηφίων που κυκλοφόρησαν.
Παράλληλοι μονόλογοι, συνόψιση και υποσχέσεις από τον πρόεδρο και μετά μάχη για την εξουσία. Τηλεαστέρες, συγγενείς και φίλοι, παλιές καραβάνες συνωστίζονται ξανά στις πρώτες θέσεις της πρώτης ΚΕ του νέου κόμματος, συρρικνωμένης στα πρότυπα του ΣΥΝ για να είναι "λειτουργική".
Από άποψη πολιτικής, πολλές διάσπαρτες ενδιαφέρουσες ιδέες αλλά καμιά σαφής αιχμή για το διαφορετικό - εκείνο που θα δικαιολογούσε την αυτόνομη συγκρότηση ενός καινούργιου ρεύματος στην αριστερά. Και μαζί, άρνηση να αποκτήσει η συλλογικότητα καθαρό οικολογικό χαρακτήρα ( η οικολογία παραμένει "τμήμα" ) και το χειρότερο, άρνηση δημοκρατικού και συμμετοχικού χαρακτήρα στην δομή της.
Γιατί τότε τόση φασαρία;
Η κριτική συμπόρευση στην αριστερά μοιάζει ακόμη κάτι άγνωστο στην χώρα μας. Τα "εργαστήρια του Νίκι" (Βέντολα) στην Ιταλία, φαντάζουν επιστημονική φαντασία στα καθ' ημάς. Η αμεσοδημοκρατική συμμετοχική, ανοιχτή συλλογικότητα δημιουργεί φοβία και ανασφάλεια.
Κάθε κόμμα, ορίζει με σαφήνεια την περίφραξή του, αφήνει απ' έξω την πολλή κριτική και τα άτομα με γνώσεις και απόψεις και γεμίζει τις καρέκλες με τους έμπιστους, τους κολλητούς, τους δικούς μας - κι ας είναι ακατάλληλοι, είναι όμως πιστοί!
Αυτή η παθογένεια, είναι βαθιά συντηρητική πολιτική επιλογή διαχρονικά, όλου του αριστερού πολιτικού προσωπικού (πλην εξαιρέσεων) από την εποχή του Λένιν μέχρι σήμερα. Με την διάλυση της 2ης Διεθνούς η συνύπαρξη των διαφορετικών ρευμάτων έλαβε τέλος - και μέχρι σήμερα δεν έγινε δυνατόν να αποκατασταθεί. Ακόμα και ο Συνασπισμός, που έδειχνε για ένα διάστημα ότι θα μπορούσε να περιλάβει όλη την Αριστερά, δεν τα κατάφερε - και σήμερα έχει γεμίσει γκρουπούσκουλα και ορφανά την επικράτεια.
Φαίνεται ότι οι "έμπειροι" προτιμούν πάντα και από θέση αρχής ένα χλωμό συνονθύλευμα φιλόδοξων επαγγελματιών της πολιτικής με κοινή συγκολλητική ύλη το μοίρασμα συντεχνιακής εξουσίας, παρά ένα ανοιχτό μελίσσι δημιουργικότητας και παραγωγής ιδεών και δράσεων - γιατί εκεί η θέση τους δεν είναι εξασφαλισμένη άρα μόνο πρόσκαιρα και κατ' ανάθεση και αξιολόγηση, επαγγελματική. Κι αυτοί θέλουν να ζήσουν από την Αριστερά, από την Οικολογία, από την πολιτική.
Έτσι η οριοθέτηση των χώρων τους είναι το πρώτο τους μέλημα. Όπως αφήνουν το σημάδι τους τα αρσενικά ζώα έτσι και αυτοί οριοθετούν το μαντρί τους. Σήμερα κοντεύουμε να έχουμε περισσότερα κόμματα από ...μέλη και ατελείωτο αριθμό αρχηγών.
Τι λοιπόν ήρθε να κάνει η Δημοκρατική Αριστερά μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον;
Μα να φέρει το καινούργιο! Αυτή ήταν η κοινή φιλοδοξία όσων συντάχθηκαν με το εγχείρημα.
Να δημιουργήσει έναν χώρο ανοιχτό σε ιδέες, ελκτικό για συμμετοχή, καλόπιστο στην προσφορά, δεκτικό σε αναστοχασμό και αναθεώρηση, ξένο σε αυτοματισμούς και δόγματα.
Να επιλύσει το χρόνιο πρόβλημα της αριστεράς με την οικολογία και την "ανάπτυξη".
Να ανοίξει εργαστήρια παραγωγής ιδεών και δράσεων και όχι να κλείσει κόσμο σε κομματικά γραφεία.
Και η βασική προϋπόθεση γι αυτό θα ήταν να παραμερίσει ο εγωϊσμός του παλιού, να ανοίξει και να υποδεχτεί ζεστά το καινούργιο, το πρόθυμο, το γεμάτο ενέργεια και ιδέες. Να διατυπωθεί με έργα και πράξεις η καθαρή πολιτική βούληση υποδοχής με κάθε τρόπο του νέου και η εξασφάλιση της ανεμπόδιστης λειτουργίας του από μηχανισμούς και ομάδες εξουσίας.
Τι έγινε όμως; Μάλλον το αντίθετο.
Αν κληθούμε να βαθμολογήσουμε το συνέδριο με τα παραπάνω κριτήρια, δυστυχώς τα αποτελέσματα δεν θα είναι θετικά - μάλλον μια χαμένη ευκαιρία θα περιγράψουν: Κάποιες καλές θέσεις σε ένα στρογγυλεμένο ακίνδυνο πλαίσιο και μια κομματική δομή τρίτης διεθνούς.
Πράγματα που κάλλιστα θα μπορούσαν να εκφράζονται και μέσα στον ΣΥΝ - μόνο που θα μειοψηφούσαν ίσως για κάποιο διάστημα στα κομματικά όργανα. Αλλά αυτό ήταν μόνο το πρόβλημα;
Η πολιτική "απεμπλοκή από τον ΣΥΡΙΖΑ", είναι λοιπόν γεγονός. Και τώρα τι ακολουθεί; Το "Εδώ ο καλός Συνασπισμός"; Μέχρι εκεί φτάνει η εμβέλεια της ανανεωτικής αριστεράς;
Ακούω συχνά την ερώτηση: "Μήπως ο Φ. Κουβέλης έκανε νέο κόμμα για να γίνει επιτέλους αρχηγός;"
Φυσικά η ερώτηση είναι ανόητη και προσβλητική. Όμως, αν δεν είναι σαφείς και ξεκάθαρα διακριτοί οι λόγοι του νέου εγχειρήματος και το καινούργιο που φέρνει στην πολύπαθη αριστερά, φοβάμαι ότι η παραπάνω ερώτηση θα είναι αυτή που θα μείνει στην ιστορία ως και η απάντηση. Αυτή και ο εγωϊσμός των "δημογερόντων" της αριστεράς...
Φαίνεται ότι το ρεύμα της Κριτικής Αριστεράς δεν μπορεί παρά να παραμείνει ανέστιο, οριζόντια διακομματικό και ελεύθερο από κομματικές ταυτίσεις. Όντας ελεύθερο από την φύση του και δημιουργικό δεν χωρά σε στενά πλαίσια και συγκεκριμένες διευθύνσεις. Όντας από την φύση του ανοιχτό δεν αντέχει τις τρικλοποδιές των οργανωμένων μηχανισμών. Μπορεί να δουλέψει καλύτερα σαν λόμπι, σαν δίκτυο, σαν ομάδες επιρροής που βρίσκονται παντού και όχι περιχαρακωμένο σε κάποιον δεσμευτικά κλειστό χώρο (με αυτήν την έννοια ίσως έχουν δίκιο και οι Οικολόγοι Πράσινοι που λειτουργούν περισσότερο σαν λόμπι της οικολογίας -που φιλοδοξεί να διαπερνά οριζόντια όλους τους πολιτικούς χώρους- παρά σαν κλασικό πολιτικό κόμμα).
Και φυσικά όταν μια πόρτα κλείνει μια άλλη ανοίγει...
